[thes1n].com

Polsko-norweska formacja powołana do życia w 1980 roku przez uciekiniera z Polski, Andrzeja Dziubka. W PRL-u owiana legendą i w środowisku undergroundowym otoczona kultowym szacunkiem, po upadku komunizmu cieszy się zasłużoną popularnością.
Andrzej Dziubek alias Andrzej Nebb (jego norweskie nazwisko) pochodzi z Podhala, z Jabłonki Orawskiej. Od dziecka śpiewał góralskie piosenki, występował w folklorystycznym zespole Małe Podhale. Jako kilkunastoletni chłopak przez zieloną granicę przedostał się do Czechosłowacji, a potem do Austrii. Jak głoszą legendy, postrzelony w rękę przez czeskich pograniczników, stracił dwa palce. Inna wersja mówi, że kontuzji tej nabawił się podczas wykonywania prac stolarskich. Brak palców nie przeszkodził mu w grze na gitarze basowej. Gdy z Austrii przyjechał do Norwegii, wstąpił w Oslo do Akademii Sztuk Pięknych oraz, zainspirowany punk rockowym fermentem, stworzył grupę rockową.
Wraz z Jornem Kristensenem i Ole Snortheimem w 1980 roku nagrał maxi singla „Lars Hertervig”, a rok później debiutancki album De Press, „Block To Block”, w porywający sposób łączący ekspresję punk rocka z elementami góralskiego folkloru. De Press, podobnie jak późniejsza formacja Dziubka, Holy Toy, został obwołany jednym z najważniejszych rockowych zespołów Norwegii.
W 1982 roku trio nagrywa kolejny album „Product”, tym razem penetrując rejony cold wave spod znaku Joy Division. W 1983 roku formacja zawiesza działalność, zostawiając po sobie płytę „On The Other Side”, będącą zbiorem niepublikowanych nagrań studyjnych oraz koncertowych.
W tym czasie działał już wspomniany Holy Toy, zespół mroczno-awangardowo-eksperymentalny, w którym Dziubek odszedł od rock’n’rollowego żywiołu na rzecz eksperymentów formalnych. Przez lata istnienia Holy Toy zarejestrowało tak znaczące dla muzyki post nowofalowej albumy, jak „Warszawa”, „Panzer and Rabbits”, „Czemu nie w chórze”, „Pact of Fact”, „Yes & No”, „Dummy Cruise Missile Wanted for Artistic Purposes – Phone 47 2 20 64 89”. Dziubek wraz ze swym partnerem, znanym również z awangardowej formacji When, Larsem Petersenem, otworzyli wiele nowych muzycznych przestrzeni dla muzyki improwizowanej, industrialu, elektronicznej awangardy.

Ostatni z wymienionych krążków Holy Toy ukazał się w 1989 roku i wtedy też nastąpiła reaktywacja De Pressa. W Norwegii ukazała się płyta „Bolshov Trio”, w Polsce po pewnym czasie wznowiona pod nazwą „3 Potocki”. W kolejnych latach ukazywały się kolejno albumy „Groj, skrzypko, groj”, „Potargano chałpa” oraz „Dwie tęsknoty”, składanka z kilkoma utworami wcześniej niepublikowanymi. De Press w swojej muzyce, jak za dawnych lat, łączy ducha rock’n’rolla z góralską zadziornością i melodiami spod Tatr, a Dziubek lubi uzupełniać swój przekaz o wiersze polskich klasyków – Cypriana Norwida i Kazimierza Przerwy-Tetmajera.

Andrzej Dziubek od momentu upadku komunizmu dzieli swój czas między Polskę a Norwegię. W Oslo posiada swoją galerię, jest aktywnym zawodowo plastykiem, w polskich Tatrach natomiast ma swoją „potarganom chałpe”.

Dyskografię Dziubka uzupełniają takie albumy, jak „Vodka Party”, na której lider De Pressa wykonuje ludowe przyśpiewki rosyjskie z towarzyszeniem rosyjskich muzyków, album „Electric Evil” wydany pod szyldem Nebb Blagism, wypełniony dźwiękowymi eksperymentami pokrewnymi dokonaniom Holy Toy, a także płyta „Piss Preikk” norweskiej dark-folkowo-eksperymentalnej formacji Oral Constitution, na której Nebb śpiewa „Wróć do lasu”. Dyskografię Holy Toy wzbogaca płyta „Dokument”, będąca przekrojem dokonań grupy, wzbogacona o kilka niedostępnych gdzie indziej nagraniowych rarytasów.


Tomasz Zrąbkowski